Welkom op de Kaartenbank

Deze vernieuwde en aangevulde versie van de Kaartenbank van het Meertens Instituut is op 1 april 2016 de lucht in gegaan. De Kaartenbank biedt een uitgebreid overzicht van gepubliceerde en ongepubliceerde dialectkaarten en etnologische kaarten van de Lage Landen. De vernieuwde website bevat een index met 30.632 titels van kaarten waarop taal- of cultuurverschijnselen in de Lage Landen zijn getekend, en bij bijna alle titels, in totaal 28.647, is een scan van de oorspronkelijke kaart toegevoegd. Hiermee vormt de Kaartenbank het uitgebreidste overzicht van taal- en cultuurkaarten die zijn getekend van het Nederlandse taalgebied. voor geen enkel land bestaat een algemeen toegankelijke verzameling van deze omvang. De eerste versie van de website, die in januari 2014 is gelanceerd, bevatte ongeveer 15.000 scans, waarvan de resolutie bovendien vaak laag was.

De Kaartenbank is bedoeld voor geïnteresseerden en als bibliografische onderzoekstool. Via de Kaartenbank kan men gemakkelijk vinden of een bepaald verschijnsel is gekarteerd, en men kan verschillende kaarten – bijvoorbeeld van hetzelfde verschijnsel uit verschillende perioden of van verschillende gebieden – met elkaar vergelijken.

De kaarten dateren van eind 19de eeuw tot heden. Op de Kaartenbank staan onder andere alle kaarten die in de loop van de tijd onder auspiciën van het Meertens Instituut zijn vervaardigd, zowel kaarten die in diverse grote taalatlassen en een volkskundeatlas zijn gepubliceerd (zie Bronnen), als circa tweeduizend ongepubliceerde kaarten uit het Meertens-archief. Voorts zijn 1835 ongepubliceerde kaarten opgenomen die in de eerste helft van de twintigste eeuw door de Nijmeegse dialectoloog J. van Ginneken zijn getekend, naast 50 kaarten van voornaamwoorden, getekend door Van Ginnekens leerling P.J. Peters, en 24 kaarten met verkleinwoorden van de Vlaamse taalkundige W. Pée, die wel eerder, in 1936, zijn gepubliceerd. Tot slot bevat de Kaartenbank een groot aantal kaarten die her en der in tijdschriften en bijzondere publicaties zijn verschenen.

De toevoegingen in april 2016 betreffen onder andere alle ruim 2400 kaarten uit de zestien delen van de Reeks Nederlandse Dialecten (RND), alle 9000 kaarten uit de grote regionale dialectwoordenboeken (Woordenboek van de Brabantse, Limburgse, Vlaamse, Gelderse dialecten), en enkele honderden kaarten van de Atlas Linguarum Europae, een meerdelige Europese taalatlas die sinds 1983 onregelmatig verschijnt. Ook zijn alle kaarten opgenomen uit de grote hoeveelheid monografieën die de bekende Nijmeegse dialectoloog A. Weijnen heeft gepubliceerd (voor meer informatie betreffende de RND zie: www.dialectzinnen.ugent.be).

De zoekfunctionaliteiten van de Kaartenbank zijn in april 2016 verbeterd en uitgebreid. Het is nu mogelijk te zoeken op onderwerp, auteur, bron, kaartsoort, gebied en jaar, of een combinatie van deze gegevens. De resultaten kan men op verschillende manieren sorteren, bijvoorbeeld alfabetisch (per onderwerp, auteur, bron, kaartsoort of taalgebied), of chronologisch op het jaartal van publicatie. Gevonden resultaten kunnen bovendien worden ingeperkt via de facetten die in de linkerkolom worden getoond. Als men doorklikt op details, krijgt men meer informatie te zien, waaronder de precieze bibliografische gegevens. De scans kunnen en mogen van de website worden gedownload; bij gebruik in een publicatie moet uiteraard de bron worden vermeld.

Ter gelegenheid van de lancering van de Kaartenbank is in 2014 een boekje verschenen onder de titel De Kaartenbank. Over taal en cultuur. Hierin vertellen medewerkers van het Meertens Instituut het verhaal achter een kaart waarop de verspreiding van een talig of cultureel verschijnsel staat. Hier vindt u de inhoudsopgave en het voorwoord van het boekje. In hoofdstuk 2 wordt een overzicht gegeven van het soort kaarten dat de Kaartenbank bevat; dit hoofdstuk vindt u hier.